Spinvis

‘Mijn lievelingskleur is mosgroen. 
Die kleur kan het met iedereen vinden’

Wanneer je Erik de Jong - beter bekend als de Nederlandse zanger en multi-instrumentalist Spinvis - naar zijn lievelingskleur vraagt, dan antwoordt hij zonder aarzelen: ‘Mosgroen. Dat is een niet te opdringerige kleur die het met iedereen kan vinden.’ Laat dat nu precies de definitie van zijn melancholische muziek zijn: zijn liedjes kunnen het met iedereen goed vinden.

Hoe ontstaat uw muziek?

Erik de Jong: Op de meest verschillende manieren. De zin ‘Reis ver, drink wijn, lach hard, duik diep’ bijvoorbeeld, uit het nummer Kom Terug (dat terug te vinden is op het album ‘Tot ziens, Justine Keller’ uit 2011) is een zin die ik als sms naar een vriend stuurde. Die vriend vertrok op reis. Zo een zin blijft dan rondsluimeren in mijn hoofd - en in mijn telefoon - tot ik ineens een melodie maak waar die zin wonderwel blijkt bij te passen. 
Melodieën maak ik bovenal in mijn studio. En ja, die kijkt uit over het water. Dus ja, ik zie veel wolken en vogels passeren vanuit het raam. (lacht) Ik besef dat ik nogal vaak over die vogels en die wolken schrijf. Ik probeer dat een beetje tegen te houden. Maar anderzijds zijn de wolken, het water, de vogels toch prachtige metaforen voor wat ons in het leven wel of net niet overkomt? De onbereikbaarheid van een geliefde, de weidsheid van een verlangen: je kunt het benoemen dankzij de zee of de wolken. En de natuur dwingt constant onze verwondering af. 

Net als de kunstenaars. 

de Jong: Ik beschouw mezelf veeleer als een medium dan als een ‘schepper’. Je staat als kunstenaar op de schouders van reuzen. Mijn helden? Dat zijn reuzen als filmregisseur Stanley Kubrick, componisten Johannes Sebastian Bach en Ludwig van Beethoven, dichter Charles Baudelaire en auteur Gerard Reve. Vanaf mijn zestiende gedroeg ik me als een spons. Ik zoog me vol met schoonheid uit het verleden. 
Maar mijn ‘muziek-ader’ werd voor het eerst aangeboord toen ik zeven was. Ik kreeg een plaat waarop de meesterlijke Franse trompettist Maurice André melodieën van Bach speelde. Die plaat én het besef dat je het kinderliedje Joepie Joepie is gekomen in canon kan zingen en er daardoor duizenden variaties op kan maken, wekte iets in me wakker. 

Wat zou u vandaag willen zeggen aan dat achtjarige jongetje dat pas de muziek ontdekt?

de Jong: Dat hij niet beseft in wat voor een paradijsje hij leeft. Hij groeit op bij blanke, hoogopgeleide ouders. Hij is geboren op het topje van een berg welvaart. Hier in West-Europa zijn en hebben we alles. En toch laten we onze waarden en normen verdrinken in macht …
En ik zou hem zeggen dat ik zijn muziekcassetjes met zijn favoriete liedjes, opgenomen wanneer die gespeeld werden op de radio, nog steeds heb. 

Is zingen tonen ‘hoe leven moet’, zoals u zingt in Alles is, een liedje op uw recentste album Trein Vuur Dageraad?

de Jong: Leven is bij elkaar het zoeken herkennen naar ‘hoe het moet’. Leven is elkaar zien zoeken en elkaar zien falen. En leven is ook inzien dat hoe ouder je wordt, hoe minder ervaringen je voor de eerste keer kan beleven. Mijn hele intiemste zelf zegt dat ik, naarmate ik ouder word - ik ben nu 57 -, ik me steeds meer terug moet trekken. Maar ik besef ook dat dat heel slecht voor me is. Daarom verzet ik me voortdurend tegen die gedachte. De dichter Simon Vinkenoog is daarin mijn voorbeeld. Op z’n achtenzeventigste werkte hij samen met me aan het album Ja! (2006). Op dat album leest hij gedichten voor die ik muzikaal begeleid. We gingen ook op tournee. En ik vergeet het nooit meer: hij zat naast me in de auto en keek naar de wereld alsof hij alles voor het eerst zag. 

Eén van de mooiste liedjes op Trein Vuur Dageraad, is De kleine Symfonie. Daarin zingt u: ‘wat je krijgt, geef je weg’. Is dat wat optreden is? 

de jong: Zowel het publiek als wij geven én krijgen. Tijdens de theatertour van Trein Vuur Dageraad hangt er een lampje op scène. Als een van de muzikanten daaronder gaat staan, dan moet hij of zij iets heel persoonlijks vertellen. Dat levert altijd zulke breekbare, ontwapenende momenten op die zowel voor ons als voor het publiek verrassend zijn. 

U wil niet per se een boodschap uitdragen?

de Jong: Ik probeer bovenal liedjes te maken waarin elk mens zijn eigen verhaal kan herkennen. Of erin kan leggen. Daarom houd ik ook zoveel van middeleeuwse kunst. Het is kunst die gemaakt is in een tijd waarin de mensen een volledig ander wereldbeeld hadden. Dat maakt middeleeuwse kunst tot een betoverend mysterie waar je geen toegang toe krijgt. Toch is het heel wezenlijke kunst die probeert te tonen wat we zijn. En het is kunst zonder een signatuur, het is ego-loze kunst. Ook dat waardeer ik.

Een vreemde slotvraag: wat is uw lievelingskleur?

de Jong: (beslist) Mosgroen! Er zit diepte in die kleur, je kan er je eigen verhaal in leggen. En toch is het een heel eigen en een integere kleur. En het is een niet te opdringerige kleur die het met alles en iedereen kan vinden. 

(Els Van Steenberghe. Foto: Marc Driessen)

Op 5 oktober 2018 passeert Spinvis’ theatertour 
Trein Vuur Dageraad langs CC De Steiger.
Meer info: http://showcase.fm/spinvis